Jerzy Kmieciński laureatem Nagrody im. Józefa Kostrzewskiego

Jest nam bardzo miło przekazać Państwu informację, że Laureatem XVIII edycji Nagrody im. Józefa Kostrzewskiego za 2021 rok został Pan Profesor Jerzy Kmieciński.

Gratulujemy!

Profesor dr hab. Jerzy Kmieciński urodził się 8 listopada 1927 roku w Piotrkowie Trybunalskim. Studiował archeologię na Uniwersytecie Łódzkim pod kierunkiem prof. Konrada Jażdżewskiego. Już w trakcie studiów pracował jako asystent — w latach 1948-1950 — przy programie Badań nad początkami Państwa Polskiego, uczestnicząc jako jeden z zastępców prof. Jażdżewskiego w ekipie badającej wczesnośredniowieczny Gdańsk. Następnie profesor powierzył mu kierowanie wykopaliskami na cmentarzysku wczesnośredniowiecznym w Lutomiersku. W latach 1951-1952 był asystentem w Muzeum Archeologicznym w Łodzi.

Pracę magisterską pt. Organizacja społeczna rybaków gdańskich w XII-XIII wieku, zrealizowaną pod kierunkiem prof. Jażdżewskiego, obronił w Łodzi w 1952 roku. Wtedy też powierzono mu pełnienie obowiązków inspektora-rzeczoznawcy zabytków archeologicznych przy Ministerstwie Kultury i Sztuki na województwo łódzkie, bydgoskie i gdańskie (1952-1956).

W latach 1956-1968 prof. J. Kmieciński pracował na stanowisku starszego asystenta, a następnie adiunkta w Katedrze Archeologii UŁ i wtedy to skierował swoje zainteresowania na okres lateński i rzymski, zwłaszcza na problemy migracji grup ludzkich, min. wędrówek Gotów. W tym czasie rozpoczął i kierował badaniami wykopaliskowymi w Węsiorach i Odrach. Przez trzy semestry w latach 1959-1960 przebywał jako asystent na Uniwersytecie w Bonn, zbierając materiały do pracy doktorskiej. Uzupełnieniem studiów zagranicznych były wyjazdy do Szwecji, Norwegii i Danii. W 1962 roku obronił pracę doktorską pt. Zagadnienie tzw. kultury godzko-gepidzkiej w starszym okresie rzymskim.

W 1969 (-1992) roku został powołany na stanowisko docenta w Katedrze Archeologii UŁ. Wówczas rozpoczął realizację projektu badawczego Dynamika zmian środowiska kulturowego i naturalnego na Pomorzu Wschodnim w pradziejach i we wczesnym średniowieczu. W ramach tego programu kierował badaniami zarówno cmentarzyska w Odrach, jak i grodziska w Raciążu i jego okolicy. W 1972 roku powołany został na kierownika Katedry Archeologii UŁ, którym był do 1992 roku, poświęcając całe lata działalności organizacyjnej, owocującej znacznym wzrostem liczby personelu placówki, co umożliwiło potem powstanie Instytutu. Zorganizował działające do dzisiaj dwie stacje archeologiczne: w Białych Błotach i w Klonowicach na Pomorzu. Zainicjował projekt badawczy Peregrinatio Gothica, którego wyniki były przestawiane na konferencjach w ramach UNESCO w Sztokholmie, Białych Błotach, Santiago de Compostela, Bonn i Brnie.

W latach siedemdziesiątych XX wieku realizował nowatorski projekt pn. Mechanizacja archeologicznych prac polowych i uczestniczył w programach badawczych: Bilans wodny wybranych regionów nadbałtyckich w przeciągu ostatnich 15 000 lat, koordynowanym przez Uniwersytet w Lund oraz Krajobrazotwórcza rola człowieka w pradziejach, realizowanym wraz z antropologami i paleobotanikami.

W 1986 roku Profesor Kmieciński zainicjował, wraz z profesorem Gerardem Pereirą z Uniwersytetu Santiago de Compostela, projekt badawczy Procesy celtyzacji i romanizacji na zachodnich i północnych peryferiach cywilizacji śródziemnomorskiej. W ramach tego programu, wraz z zespołem ówczesnej Katedry Archeologii, prowadził badania na terenie hiszpańskiej Galicji oraz na Pomorzu Wschodnim.

W latach 1984-1987 pełnił funkcję prodziekana Wydziału Filozoficzno-Historycznego UŁ.

Wielotorowa i wieloaspektowa działalność naukowa J. Kmiecińskiego doprowadziła go do refleksji z dziedziny historii myśli społecznej – oddziaływanie archeologii i nauk pokrewnych na kształtowanie się nacjonalizmu i poczucia narodowego, w wyniku czego powstała książka pt. Nacjonalizm w germanoznawstwie niemieckim w XIX i początkach XX wieku. Stała się ona podstawą do nadania mu stopnia doktora habilitowanego w 1990 roku. W1992 roku został nominowany na profesora nadzwyczajnego, a w roku 1997 otrzymał tytuł naukowy profesora.

W latach 1993-1997 sprawował funkcję kierownika Katedry ArcheologiiUniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, gdzie już wcześniej prowadził wykłady.

W 1994 roku stworzył na Uniwersytecie Łódzkim Ośrodek Badań i Studiów Wschodu.Ośrodek przekształcił się wkrótce w Katedrę, a następnie po połączeniu się z innymi —podobnie zorganizowanymi Katedrami i Zakładami, np. Badań Brytyjskich,Amerykańskich, Niemcoznawczych – współtworzył Instytut Studiów Międzynarodowych,który obecnie jest Wydziałem Studiów Międzynarodowych i Politologicznych UŁ, na którymkierował Katedrą Systemów Politycznych Instytutu Studiów Politycznych. W nowopowstałejjednostce zatrudnił kilku archeologów tworząc kolejny zespół badawczy zajmujący się problemami osadniczymi.

Współpracował także z Instytutem Antropologii i Archeologii Akademii Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku.

Od 1995 uczestniczył w międzynarodowym programie badawczym pn. Przemiany ekologiczne a biokulturowa adaptacja człowieka.

Od 1997 roku profesor Kmieciński kieruje międzynarodowym programem swojego autorstwa pn. Drogi handlowe i szlaki pielgrzymie jako czynnik integracji europejskiej, realizowanym w ramach współpracy z Compostela Group of Universities, a którego podsumowaniem była książka, pod jego redakcją pt. Trade routes and pilgrimage trails as a factor of integration. Niedawno zainicjował nowy międzynarodowy program pn. Uniwersytety europejskie i ich rola w tolerancji.

Profesor Kmieciński był redaktorem serii „Archaeologia Baltica” (1977-1992), „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica” (1985-1991), periodyku „Eastern Review” (od 1997) oraz redaktorem syntezy „Pradzieje ziem polskich”, tom 1, części 1-2. Za działalność naukową i społeczną został wyróżniony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, medalem UMCS Nauka w Służbie Ludu, medalem Komisji Edukacji Narodowej.